Διδακτορική Εργασία
Η διατριβή μου, επεξεργασμένη και εμπλουτισμένη μορφή της οποίας αποτέλεσε το βιβλίο μου Μετέωρος Μοντερνισμός: Τεχνολογία, Ιδεολογία της Επιστήμης και Πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου 1922-1940 (Ευρασία 2012) πραγματεύθηκε τους ποικίλους τρόπους οικειοποίησης της ιδεολογίας της επιστήμης και της τεχνολογίας κατά την περίοδο του Ελληνικού Μεσοπολέμου. Ακολουθώντας τον A. Chalmers, ο οποίος ορίζει την εν λόγω ιδεολογία ως χρήση των αμφιλεγόμενων εννοιών της Αλήθειας και της Επιστήμης, προκειμένου να υποστηριχθούν πολιτικές και ιδεολογικές τοποθετήσεις, και χρησιμοποιώντας ως μεθοδολογικό πλαίσιο α) τις Σπουδές Επιστήμης και Τεχνολογίας (ΣΕΤ) οι οποίες αρνούνται καταστατικά τον διαχωρισμό Τεχνολογίας και Κοινωνίας, τονίζουν τον κοινωνικό χαρακτήρα της πρώτης και τη συμπαραγωγή τους απορρίπτοντας ουσιοκρατικές ή εργαλειακές θεωρήσεις της τεχνολογίας, β) την Κοινωνιολογία της Γνώσης και των Διανοουμένων του Karl Mannheim, γ) την προσέγγιση της νεωτερικότητας του Peter Wagner, και δ) τις Σπουδές για τον Φασισμό με έμφαση στην προσέγγιση του Roger Griffin, επικεντρώθηκε στα ομιλιακά ενεργήματα των Ε. Βενιζέλου, Ι. Μεταξά, Γ. Θεοτοκά, Δ. Γληνού, Κ. Τσάτσου, Π. Κανελλόπουλου και Η. Ηλιού μεταξύ άλλων, τα σχετικά με την Επιστήμη και την Τεχνολογία. Τοποθέτησε τις ποικίλες οικειοποιήσεις στο ευρωπαϊκό μεσοπολεμικό πλαίσιο και υποστήριξε ότι η πρόσληψη επιστημονικού ιδεώδους και τεχνολογίας αποτέλεσε διακριτή συνιστώσα και συγκροτητικό όρο των προβληματισμών και των θέσεων των πολιτικών και των δημόσιων διανοουμένων που ενεπλάκησαν στη μεσοπολεμική διαμάχη. Έτσι, αποπειράθηκε να ανασυγκροτήσει και να ερμηνεύσει όψεις –τουλάχιστον– της οξύτατης ιδεολογικής αντιπαράθεσης του Μεσοπολέμου, επίδικα διακυβεύματα της οποίας συνιστούσαν η υπέρβαση των σύγχρονων καταστάσεων οι οποίες ερμηνεύονταν ως κρίση, και, κατ’ επέκταση ο μελλοντικός ιδεολογικός, πολιτικός, πολιτισμικός προσανατολισμός του ελληνικού έθνους-κράτους.
Προτεινόμενο Θέμα Μεταδιδακτορικής Έρευνας (μεθοδολογία και προσδοκώμενα αποτελέσματα)
Βασισμένος στην εργασία της διατριβής και στηριγμένος στα «εργαλεία» που αναφέρονται στην εισαγωγή της παρούσας πρότασης επιχειρώ να συγκροτήσω μια αναστοχαστική θεώρηση η οποία θα μελετά πώς οι δημόσιοι διανοούμενοι επιτέλεσαν (perform) εαυτούς και πώς λειτούργησαν στη μεταπολεμική Ελλάδα κατά την περίοδο της ανασυγκρότησης μετά το Β΄ Παγκόσμιο και τον Εμφύλιο Πόλεμο, κατά τη λεγόμενη «εκρηκτική εικοσαετία» των ετών 1949-1967.
Αυτή η θεώρηση: πρώτον, επικεντρώνεται στις επιτελέσεις (performances) βασισμένη στην παραδοχή ότι όλες οι κοινωνικές οντότητες έχουν ανάγκη από έναν ομιλούντα εκπρόσωπο που καθιστά αυτές παρούσες, που τους δίνει μια ύπαρξη η οποία παρέχει τη δυνατότητα να «φέρουν», να «βαραίνουν» και να «ενεργούν» επί άλλων κοινωνικών πραγματικοτήτων. Δεύτερον, προσπαθώντας να διαμορφώσει ένα πλαίσιο πραγμάτευσης των ιδεολογικών διαμαχών της περιόδου 1949-1967, αποπειράται να διαφύγει τόσο από μια ερμηνευτική της υποψίας και κριτική της ιδεολογίας, όσο και από την απλή παρακολούθηση των δρώντων στην κατασκευή των νομιμοποιητικών λόγων/ πρακτικών τους. Λαμβάνοντας υπόψη ότι όταν οι διανοούμενοι αναλαμβάνουν πολιτικές/πολιτισμικές δεσμεύσεις, αυτοπαρουσιάζονται ως οργανικοί αντιπρόσωποι της Ιστορίας, της Κοινωνίας, του Έθνους, της Εργατικής Τάξης, του Πολιτισμού, του Λόγου, της Επιστήμης-Τεχνολογίας, του Λαού, της Τέχνης κλπ., προσπαθεί να εντοπίσει τόσο τη δημιουργική διάσταση της επιτέλεσης της οντότητας εν ονόματι της οποίας ομιλεί ο αντιπρόσωπος, όσο και τον ταυτόχρονο κίνδυνο της πραγμοποίησης, ο αντιπρόσωπος, δηλαδή, λειτουργώντας ως –στην ειρωνική διατύπωση του Nietzsche– «τηλέφωνο του επέκεινα» να ομιλεί με τέτοιο τρόπο για τα πράγματα ώστε να φαίνεται πως αυτά ομιλούν για λογαριασμό τους, και να σφετερίζεται τη δύναμή τους. Τρίτον, επιθυμεί να καταστήσει σαφές ότι δεν διεκδικεί μια «ολική» εποπτεία του πεδίου που ορίζεται από την περίοδο 1949-1967.
Απεναντίας, την προσεγγίζει με βάση τις εξής αρχικές παραδοχές: την εγγενή ομιλιακότητα κάθε αναπαράστασης / αντιπροσώπευσης και το ότι μολονότι ο διανοούμενος επιτελεί εαυτόν/ «ποζάρει» ως ξένος προβάλλοντας ως αποκλειστικός εκπρόσωπος της οντότητας την οποία δημιουργεί, αυτό δεν εξαλείφει την αυτονομία του, το χάσμα δηλαδή που τον χωρίζει από την οντότητα την οποία αντιπροσωπεύει. Στο πλαίσιο αυτό επιχειρεί να διερευνήσει υλικό (δοκίμια, συνεντεύξεις, αρχεία, παρεμβάσεις δημόσιων διανοουμένων, όπως οι Κ. Τσάτσος, Π. Κανελλόπουλος, Κ. Θ. Δημαράς, Γ. Θεοτοκάς, Γ. Σεφέρης, Ο. Ελύτης, Δ. Χατζής, Ν. Σβορώνος, Ευ. Παπανούτσος, Ζ. Λορεντζάτος, Π. Παπαληγούρας μεταξύ άλλων) της περιόδου 1949-1967 όσον αφορά: ποιοι ήταν οι άξονες των διαμαχών στις οποίες ενεπλάκησαν οι Έλληνες διανοούμενοι; Ποιους νομιμοποιητικούς λόγους ανέπτυξαν, για να υποστηρίξουν τις υποθέσεις εν ονόματι των οποίων ομιλούσαν και των οποίων αποκλειστικοί αντιπρόσωποι επιχείρησαν να αναγορευθούν; Πώς επιτέλεσαν (perform) την ίδια τους τη θέση και τον ρόλο ως διανοουμένων, τις υποθέσεις/οντότητες που αξίωσαν να εκπροσωπήσουν, αλλά και τους αντιπάλους τους; Ποιες μορφές συμβολικής βίας επιχείρησαν να ασκήσουν στη βάση ακριβώς αυτών των επιτελέσεων; Υπήρχαν αντιμεταθέσεις, διατομές, αναλογίες και ομολογίες στη σκέψη τους, παρά τις διαφορετικές πολιτικές τοποθετήσεις τους (Αριστερά, Κέντρο, Δεξιά); Με ποιους τρόπους οι ποικίλες συλλήψεις και επιτελέσεις τους επηρεάζουν τις σημερινές διανοητικές και ιδεολογικές συγκρούσεις; Έτσι, αποπειράται να εισηγηθεί ένα πλαίσιο απάντησης στα και σήμερα διαρκώς επαναλαμβανόμενα ερωτήματα σχετικά με τον ρόλο των διανοουμένων, επιχειρώντας να αποφύγει την εστίαση στην υποτιθέμενη απουσία/παρουσία τους, αλλά και να αποστασιοποιηθεί από τις συνήθεις τοποθετήσεις που επικεντρώνονται στην «προδοσία» τους.
Χρονοδιάγραμμα Εργασίας
Αυτή η έρευνα αναμένεται να ολοκληρωθεί σε χρονικό διάστημα 2,5 ετών, από τον Σεπτέμβριο του 2014 ως τον Ιανουάριο του 2017. Στο πρώτο εξάμηνο η μελέτη θα επικεντρωθεί στη γενική ιστοριογραφία της περιόδου και την προσπέλαση της βιβλιογραφίας της σχετικής με την κοινωνιολογία των διανοουμένων (Σεπτέμβριος 2014-Ιανουάριος 2015). Στη συνέχεια, η έρευνα θα εστιαστεί στο προαναφερθέν υλικό το σχετικό με τους δημόσιους διανοούμενους και θα συνδυαστεί με την οργάνωσή του στα κεφάλαια της εργασίας (Ιανουάριος 2015-Σεπτέμβριος 2016). Η εργασία θα ολοκληρωθεί με τη συγγραφή του τελικού κειμένου (Σεπτέμβριος 2016-Ιανουάριος 2017).
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αλιβιζάτος Ν., Οι πολιτικοί θεσμοί σε κρίση 1922-1974, Όψεις της ελληνικής εμπειρίας, πρόλογος: Α. Μάνεσης, Georges Vendel, μετάφραση Βενετία Σταυροπούλου, εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 31995.
Αλιβιζάτος Ν. Κ., Μ. Τσαπόγας (επιμ.), Γιώργος Θεοτοκάς, Στοχασμοί και Θέσεις, Πολιτικά Κείμενα 1925-1966, Τόμοι Α΄, Β΄, Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 1996.
Αποστολίδου Β., Λογοτεχνία και Ιστορία στη μεταπολεμική Αριστερά: η παρέμβαση του Δημήτρη Χατζή 1947-1981, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2003.
Αργυρόπουλος Σπ., Κολοκοτρώνη Β. (επιμ.-μτφ.), Νικόλαος Κάλας, Βίος και Πολιτεία: η συνέντευξη για τα Αρχεία της Αμερικανικής Τέχνης το 1977, εκδ. Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα 2012.
Αφιέρωμα στον Νίκο Γ. Σβορώνο (1911-1989), Νέα Εστία, τχ. 1850, Δεκέμβριος 2011.
Ankersmit F., History and Tropology, The Rise and the Fall of Metaphor, University of California Press, Berkeley 1994.
Ankersmit F., Aesthetic Politics, Political Philosophy beyond Fact and Value, Stanford University Press, Stanford 1996.
Βούλγαρης Γ., Νικολακόπουλος Η., Ριζάς Σ., Σακελλαρόπουλος Τ., Στεφανίδης Ι., Ελληνική Πολιτική Ιστορία 1950-2004, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2009.
Baert P., Isaac J., Intellectuals and Society: Sociological and Historical Perspectives, στο Delanty G., Turner S. P. (eds), Routledge International Handbook of Contemporary Social and Political Theory, Routledge, London and New York 2011.
Bauman, Z., Legislators and Interpreters, Polity Press, Cambridge 1987.
Bauman, Z., Modernity and Ambivalence, Polity Press, Cambridge 1991.
Bauman, Z., Intimations of Postmodernity, Routledge, London and New York 1992.
Beaton R., Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία, Ποίηση και Πεζογραφία, 1821-1992, μετάφραση: Ευαγγελία Ζούργου, Μαριάννα Σπανάκη, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1996.
Bourdieu P., Homo Academicus, Stanford University Press, Stanford 1984.
Bourdieu P., Για την Επιστήμη και τις Κοινωνικές Χρήσεις της, επιμέλεια: Ν. Παναγιωτόπουλος, μτφ. Μαρία Θανοπούλου, Εύη Βαγγελάτου, Πολύτροπον & ΕΚΚΕ, Αθήνα 2005.
Γαβριηλίδης Ά., Η αθεράπευτη νεκροφιλία του ριζοσπαστικού πατριωτισμού: Ρίτσος, Ελύτης, Θεοδωράκης, Σβορώνος,εκδ. Futura, Αθήνα 2006.
Γιανναράς Χ., Ορθοδοξία και Δύση στη Νεώτερη Ελλάδα, εκδ. Δόμος, Οκτώβριος 31999.
Γιαννουλόπουλος Γ., Ο Μοντερνισμός και οι «Δοκιμές» του Σεφέρη, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2011.
Γιώργος Θεοτοκάς 1905-1966, Εκατό χρόνια από τη γέννησή του, πρακτικά συνεδρίου 7-8/10/2005 που οργάνωσε το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου, Νέα Εστία, τχ. 1784, Δεκέμβριος 2005.
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971), Σαράντα χρόνια μετά, Το Δέντρο, τχ. 179-180, Ιανουάριος-Μάρτιος 2011.
Γκράμσι Α., Οι Διανοούμενοι, εισ.-μτφ-σχόλια: Θ. Παπαδόπουλος, εκδ. Στοχαστής, Αθήνα 1972.
Callon, M., “Some Elements of a Sociology of Translation”, στο J.Law (ed.), Power, Action and Belief. A New Sociology of Knowledge?, Routledge, London 1986.
Callon, M. and B.Latour, “Unscrewing the Big Leviathan”, in K.Knorr-Cetina, A.A.Cicourel (eds) Advances in Social Theory and Methodology, Routledge & Kegan Paul, Boston 1981.
Camus Α., Κατακουζηνός Α., Παπανούτσος Ε., Τσάτσος Κ., Θεοτοκάς Γ., Βεγλερής Φ., Χατζηκυριάκος-Γκίκας Ν., Το μέλλον του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού, μια συζήτηση στην Αθήνα, 1955, πρόλογος, μετάφραση: Τ. Τσαλίκη-Μηλιώνη, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα Ιανουάριος 2004.
Coser L., Men of Ideas: A Sociologist's View, Free, New York 1970.
Δημαράς Κ.Θ.-Σβορώνος Ν., Η μέθοδος της ιστορίας: ιστοριογραφικά και αυτοβιογραφικά σχόλια, συνεντεύξεις με τους Στέφανο Πεσμαζόγλου και Νίκο Αλιβιζάτο, εκδ. Άγρα, Αθήνα 1995.
Δημαράς Κ. Θ., Σύμμικτα Α΄, επιμέλεια: Αλέξης Πολίτης, εκδ. Ερμής 2000.
Δημαράς Κ. Θ., Σύμμικτα Δ΄, 2 τόμοι, ανθολόγηση: Φίλιππος Ηλιού, επιμέλεια: Πόπη Πολέμη, εκδ. ΜΙΕΤ, Αθήνα 2013.
Δημηρούλης Δ., Ο Ποιητής ως Έθνος, αισθητική και ιδεολογία στο Γ. Σεφέρη, εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1997.
Delanty G., Modernity and Postmodernity, Sage Publications, London 2000.
Delanty G., Isin F. E. (eds), Handbook of Historical Sociology, SAGE Publications, London 2003.
Ελύτης Ο., Αυτοπροσωπογραφία σε λόγο προφορικό, εκδ. Ύψιλον / βιβλία, Αθήνα 2000.
Ελύτης Ο., Ανοιχτά Χαρτιά, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 62004.
Ελύτης Ο., Εν Λευκώ, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα8 2011.
Ελύτης Ο., Συν τοις Άλλοις, 37 συνεντεύξεις, επιμέλεια: Ιουλίτα Ηλιοπούλου, εκδ. Ύψιλον/βιβλία, Αθήνα 2011.
Εταιρία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας ιδρύματος Μωραΐτη, Η εκρηκτική εικοσαετία 1947-1967, πρακτικά επιστημονικού συμποσίου, Αθήνα, 10-12 Νοεμβρίου 2000.
Featherstone M., Lash S., Robertson R. (επιμ.), Global Modernities, Sage Publications, London 1995.
Galavotti Maria-Carla (ed.), Observation and Experiment in the Natural and Social Sciences, Kluwer Academic Publishers, 2004.
Jennings J., ‘“Of treason, blindness, and silence”. Dilemmas of the intellectual in France’, in Idem and A.Kemp-Welch (eds), Intellectuals in Politics. From the Dreyfus Affair to Salman Rushdie, Routledge, London and New York 1997.
Judt T., Past Imperfect. French Intellectuals 1944–1958, University of California Press, Berkeley 1992.
JudtT., Η Ευρώπη μετά τον Πόλεμο, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2012.
Θεοτοκάς Γ., Δοκίμιο για την Αμερική, εισαγωγή: Ν. Αλιβιζάτος, επίμετρο: Ιωάννα Λαλιώτου-Βασίλης Λαμπρόπουλος, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 22009.
Ιατρίδης Γιάννης (επιμ.), Η Ελλάδα στη δεκαετία 1940-1950. Ένα έθνος σε κρίση, πρακτικά διεθνούς συμποσίου διοργάνωση Modern Greek Studies Association, American University Washington D.C. 9-12/11/1978, Θεμέλιο 1984.
Κανελλόπουλος Π., Μεταφυσικής Προλεγόμενα, ο άνθρωπος – ο κόσμος – ο Θεός, εισαγωγή: Α. Αν. Κύρτσης, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2003.
Κονδύλης Π., Το αόρατο χρονολόγιο της σκέψης, Απαντήσεις σε 28 ερωτήματα, εκδ. Νεφέλη 1998.
–– Θεωρία του πολέμου, εκδ. Θεμέλιο, Ιστορική Βιβλιοθήκη, Νοέμβριος 31999.
–– Η παρακμή του Αστικού Πολιτισμού, από τη μοντέρνα στη μεταμοντέρνα εποχή και από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία, εκδ. Θεμέλιο, Ιστορική Βιβλιοθήκη, Αθήνα 32000.
Κοτζιά Ε., Ιδέες & Αισθητική, μεσοπολεμικοί και μεταπολεμικοί πεζογράφοι 1930 -1974, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2006.
Κύρτσης Α. Αν., «Πολιτισμικές και ιδεολογικές εκφράσεις της μετεμφυλιοπολεμικής νεωτερικότητας», στο Η ελληνική κοινωνία κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο (1952-67) τόμοι Ι, ΙΙ, πρακτικά συνεδρίου, Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα 1994, σσ. 399-413.
Κύρτσης Α. Aν., Κοινωνιολογική σκέψη και εκσυγχρονιστικές ιδεολογίες στον ελληνικό μεσοπόλεμο, εκδ. Νήσος, Αθήνα 1996.
Κύρτσης Α. Αν., Κωνσταντίνος Α. Δοξιάδης: κείμενα, σχέδια, οικισμοί, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2006.
Κ. Τσάτσου, Η μυστική συνέντευξη στον Κ. Τσιρόπουλο, εκδ. Αστρολάβος/Ευθύνη, Αθήνα 1997.
Κωνσταντίνος Τσάτσος, Φιλόσοφος, Συγγραφέας, Πολιτικός, πρακτικά διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου, Αθήνα, 6-8 Νοεμβρίου 2009, εκδ. Κέντρο Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών – Εταιρεία Φίλων Κ. και Ι. Τσάτσου, Γρανάδα – Αθήνα 2010.
Kurzman Ch., Owens L., “The Sociology of Intellectuals”, The Annual Review of Sociology, 2002, 28: 63-90.
Kurzman Ch., Democracy Denied, 1905-1915: Intellectuals and the Fate of Democracy, Harvard University Press, Cambridge 2008.
Λαμπίρη-Δημάκη, Ιωάννα (εισαγωγή-επιμ.), Κοινωνικές Επιστήμες και Πρωτοπορία στην Ελλάδα 1950-1967, ΕΚΚΕ & Gutenberg, Αθήνα 2003.
Λαμπρίδης Μ., Αντι-ιδεολογικά, εκδ. Έρασμος, Αθήνα 1982.
Λέκκας Π., «Διανοούμενοι και Ιδεολογία», στο Επιστημονική Συνάντηση στη μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, εκδ. ΚΝΕ/ΕΙΕ, Αθήνα 1994, σς. 201-210.
Λορεντζάτος Ζ., Collectanea, επιμέλεια: Σταύρος Ζουμπουλάκης, εκδ. Δόμος, Αθήνα 2009.
La Kapra D., Rethinking Intellectual History: Texts, Contexts, Language, Cornel University Press, London 1983.
Latour Bruno, “'The Impact of Science Studies on Political Philosophy" Science, Technology, and Human Values,16: 3-19, 1991.
Latour, B., Science in Action, Open University Press, Milton Keynes 1987.
Latour, B., The Pasteurization of France, Harvard University Press, Cambridge 1988.
Latour, B., ‘The Politics of Explanation: An Alternative’, στο Woolgar S. (ed.) Knowledge and Reflexivity, Sage, London 1988.
Latour, B., We Have Never Been Modern, Harvard University Press, Cambridge 1993.
Latour, B., Pandora’s Hope, Essays on the Reality of Science Studies, Harvard University Press, Cambridge 1999.
Μαράτος Αν., Ουτοπία κρυμμένη στο σώμα της πόλης: ο μουσικός κόσμος του Μ. Θεοδωράκη και η εποχή του, πρόλ.: Α. Μπαλτάς, επίμ.: Μ. Θεοδωράκης, εκδ. Ianos, Αθήνα 2013.
Mc Neil W.H., The Metamorphosis of Greece since World War II, The University of Chicago Press, Chicago and London 1978.
Mannheim K., Ιδεολογία και Ουτοπία, μετάφραση Γ. Ανδρουλιδάκης, εκδ. Γνώση, σειρά: Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη, αρ. 54, διεύθυνση σειράς Π. Κονδύλης, Αθήνα 1997.
Mannheim, K., Essays on the Sociology of Knowledge, Routledge & Kegan Paul, London 1952.
Mannheim, K., Essays in Sociology and Social Psychology, Routledge & Kegan Paul, London 1953.
Mazower M., Σκοτεινή Ήπειρος, ο ευρωπαϊκός εικοστός αιώνας, μετάφραση: Κ. Κουρεμένος, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 42004.
Mazower M. (επιμ.), Μετά τον Πόλεμο: η ανασυγκρότηση της οικογένειας, του έθνους και του κράτους στην Ελλάδα, 1943-1960, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 22004.
Minucci P. M., Μπιντούδης Χρ., Ο Ελύτης στην Ευρώπη, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 2011.
Νικολακόπουλος Η., Η καχεκτική δημοκρατία: κόμματα και εκλογές, 1946-1967, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 52009.
Πανταζόπουλος Αν., Λαϊκισμός και εκσυγχρονισμός 1965-2005: απορίες και κίνδυνοι μιας μαχητικής συμβίωσης, εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2011.
Παπαδημητρίου Δ., Από τον λαό των νομιμοφρόνων στο έθνος των εθνικοφρόνων, Η συντηρητική σκέψη στην Ελλάδα 1922-1967, εκδ. Σαββάλας, Αθήνα 2006.
Παπαθεοδώρου Γ., «Διανόηση και κομματική στράτευση: ο Μάνος Σιμωνίδης στις Ακυβέρνητες Πολιτείες του Στρατή Τσίρκα», Νέα Εστία, τχ. 1743, Μάρτιος 2002.
Παππάς Γ., Σκιαθάς Δ. (επιμ.), Δημήτρης Χατζής: μια συνείδηση της ρωμιοσύνης, εισαγωγή: Ερατωσθένης Καψωμένος, Αχαϊκές εκδόσεις, Πάτρα 1999.
Πεχλιβάνος Μ., Από τη «Λέσχη» στις «Ακυβέρνητες Πολιτείες»: η στίξη της ανάγνωσης, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2008.
Προκοπάκη Χρ. (επιμ.), Οι «Ακυβέρνητες Πολιτείες» του Στρατή Τσίρκα και η κριτική 1960-1966, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1980.
Pels, D., “Karl Mannheim and the Sociology of Scientific Knowledge: Toward a New Agenda”. Sociological Theory, Vol. 14, No. 1, 1996, pp. 30-48.
Pels D., “Everyday Essentialism: Social Inertia and the ‘Münchhausen Effect’”, Theory, Society & Culture, 19: 5, 2002, pp. 69-89.
Pels, D., Property and Power in Social Theory. A Study in Intellectual Rivalry, Routledge, London and New York 1998.
Pels, D., The Intellectual as Stranger: Studies in Spokespersonship, Routledge, London 2000.
Pels D., “Socialism between fact and value: from Tony Blair to Hendrik de Man and back”. Journal of Political Ideologies, 2002, 7: 281-299.
Pelt M., Tying Greece to the West: US-West German-Greek Relations 1949-1974, Museum Tusculanum Press, University of Copenhagen 2006.
Ρήγος Αλ., Σεφεριάδης Σ., Χατζηβασιλείου Ευ. (επιμ.), Η «σύντομη» δεκαετία του ’60: θεσμικό πλαίσιο, κομματικές στρατηγικές, κοινωνικές συγκρούσεις, πολιτισμικές διεργασίες, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 2008.
Σαββίδης Γ. Π. (φιλολογική επιμέλεια), Γιώργος Θεοτοκάς-Γιώργος Σεφέρης, Αλληλογραφία (1930-1966), εκδ. Ερμής 1991.
Σβορώνος Ν.Γ., Το ελληνικό έθνος: γένεση και διαμόρφωση του νέου ελληνισμού, προλεγόμενα: Σπ. Ασδραχάς, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2004.
Σεφέρης Γ., Δοκιμές, τρεις τόμοι, εκδ. Ίκαρος, Αθήνα 82003.
Σταθάκης Γ., Το Δόγμα Τρούμαν & το Σχέδιο Μάρσαλ, Η ιστορία της αμερικανικής βοήθειας στην Ελλάδα, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα 2004.
Stone D. (ed.), The Oxford Handbook of Postwar European History, Oxford University Press 2012.
Συλλογικό, Η ελληνική κοινωνία κατά την πρώτη μεταπολεμική περίοδο (1952-67) τόμοι Ι, ΙΙ, πρακτικά συνεδρίου, Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα, Αθήνα 1994.
Τζιόβας Δ., Ο Μύθος της Γενιάς του Τριάντα. Νεοτερικότητα, ελληνικότητα και πολιτισμική ιδεολογία, εκδ. Πόλις, Αθήνα, Απρίλιος 2011.
Τσάκωνας Δ., Η γενιά του ’30: Τα πριν και τα μετά, εκδ. Κάκτος, Αθήνα 1989.
Τσάτσος Κ., Λογοδοσία μιας ζωής, τόμοι 1-2, Οι εκδόσεις των Φίλων, Αθήνα 42001.
Todorova M., Imagining the Balkans, updated edition, Oxford University Press, 2009.
Veblen Th., The Engineers and the Price System, Cosimo Classics, New York 2006.
Wagner P., Α Sociology of Modernity, Liberty and Discipline, Routledge London and NewYork, 1994.
Wagner P., “Sociological Reflections: The Technology Question During the First Crisis ofModernity”, Hard M., Ad. Jamison (eds), Intellectual Appropriation of Technology…, 224-252.
Wagner P.,“The Resistance that Modernity Constantly Provokes: Europe, America and Social Theory”, Thesis Eleven, 1999, 35-58.
Wagner P., “As Intellectual History Meets Historical Sociology: Historical Sociology”, στο Delanty G., Isin F. E. (eds), Handbook of Historical Sociology, SAGE Publications Ltd 2003, pp.168-179.
Wagner P., Modernity as Experience and Interpretation: A New Sociology of Modernity, Polity Press 2008.
Wagner P., Modernity: Understanding the Present, Polity Press, Cambridge 2012.
Χατζής Δ., Το Πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού, διαλέξεις και δοκίμια, επιμέλεια-εισαγωγή: Βενετία Αποστολίδου, εκδ. Ροδακιό, Αθήνα 2005.
Χατζηβασιλείου Ευ., Ελληνικός φιλελευθερισμός: το ριζοσπαστικό ρεύμα, 1932-1979, εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2010.
