Πρόγραμμα ΕΛΙΔΕΚ για την Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών – 2018-2021
Μετανάστευση και αναπτυξιακές στρατηγικές στην περιφέρεια του ‘Δυτικού Κόσμου’ κατά την πρώιμη μεταπολεμική περίοδο (Ελλάδα, Πορτογαλία / Βραζιλία, Αργεντινή)
Το πρόγραμμα στοχεύει στη μελέτη της σύνδεσης μεταξύ των μεταναστευτικών πολιτικών και των στρατηγικών ανάπτυξης στην περιφέρεια του «Δυτικού Κόσμου» κατά την πρώιμη μεταπολεμική περίοδο. Εστιάζει σε δύο συγκρίσιμες χώρες αποστολής (Ελλάδα και Πορτογαλία) και υποδοχής (Βραζιλία και Αργεντινή). Οι τέσσερις αυτές χώρες, εκτός από τα κοινά κοινωνικά και οικονομικά τους χαρακτηριστικά, αποτέλεσαν, στη μεταπολεμική περίοδο, τμήμα της περιφέρειας του «Ελεύθερου κόσμου». Οι βασικοί άξονες της έρευνάς μου είναι: α) Η μελέτη των μεταναστευτικών πολιτικών και των αναπτυξιακών στρατηγικών σε μια συγκριτική προοπτική, εστιάζοντας στις προτεραιότητες των κυβερνήσεων της Νότιας Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής και β) τις σχέσεις «κέντρου-περιφέρειας», όπως διαμορφώνονται στο πλαίσιο της αναπτυξιακής λογικής μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Κατά τη δεκαετία του 1950 οι διαδοχικές κυβερνήσεις των χωρών στην περιφέρεια του λεγόμενου «Ελεύθερου Κόσμου», είτε δημοκρατικές ή αυταρχικές, έθεσαν ως προτεραιότητα τον «εκσυγχρονισμό» των κοινωνιών τους, καθώς η υπανάπτυξη θεωρήθηκε ως πηγή κοινωνικής και πολιτικής αστάθειας. Σε αυτό το πλαίσιο οι μεταναστευτικές πολιτικές που προωθούσαν είτε την αποδημία ή την είσοδο μεταναστών αποτέλεσαν σημαντικό μέρος των αναπτυξιακών στρατηγικών αντίστοιχα σε χώρες αποστολής και υποδοχής. Οι τεράστιες και αραιοκατοικημένες αναπτυσσόμενες χώρες της Νότιας Αμερικής, όπως η Βραζιλία και η Αργεντινή επιδίωκαν να προσελκύσουν κατηρτισμένους ευρωπαίους μετανάστες ως λύση για τις ελλείψεις τους σε ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, ενώ οι χώρες της Νότιας Ευρώπης που αντιμετώπιζαν πρόβλημα υπερπληθυσμού προσπάθησαν να απαλλαγούν από το πλεονάζον εργατικό δυναμικό τους, το οποίο θεωρείτο ως αιτία για την υψηλή ανεργία, τη φτώχεια και την υπανάπτυξη.
Την ίδια στιγμή, η σύνδεση μετανάστευσης-ανάπτυξης είχε μια ισχυρή παρουσία στις διεθνείς πολιτικές εκείνης της περιόδου και στο παγκόσμιο μεταπολεμικό σύστημα. Διεθνείς οργανισμοί που είχαν ιδρυθεί πρόσφατα, όπως η ICEM (Διακυβερνητική Επιτροπή για τη Μετανάστευση από την Ευρώπη), υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, προσπάθησαν να ενσωματώσουν τη Νότια Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική στην διεθνοποιημένη αγορά του «Ελεύθερου Κόσμου» μέσα από στρατηγικές μετανάστευσης και ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρίες και πολιτικές που συνέδεαν τη μετανάστευση με την ανάπτυξη αξιοποιήθηκαν για να προσεγγίσουν τις χώρες αποστολής και υποδοχής μεταναστών, που είχαν σε κάποιο βαθμό συμπληρωματικά συμφέροντα. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση των δεσμών μεταξύ των χωρών του «Ελεύθερου Κόσμου» υποστηρίχθηκαν από την αντίληψη της διασύνδεσής τους μέσω της ανάπτυξης και του εκσυγχρονισμού.
Μέλη ερευνητικής ομάδας
- Γιάννης Παπαδόπουλος
- Μαρία Δαμηλάκου, επίκουρη καθηγήτρια ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο
- Ιωάννης Λημνιός Σεκέρης, υποψήφιος διδάκτορας
- Marcelo Borges, καθηγητής ιστορίας και επικεφαλής του προγράμματος σπουδών Λατινικής Αμερικής και Καραϊβικής στο Dickinson College
- Norberto Ferreras, αναπληρωτής καθηγητής στο Universidade Federal Fluminense (UFF)
Επιστημονική Επιτροπή
- Λίνα Βεντούρα, καθηγήτρια ιστορίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
- Τζελίνα Χαρλαύτη, καθηγήτρια ιστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, διευθύντρια ΙΜΣ
- Roberto Goulart Menezes,αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Μπραζίλια (UNB)
