Πρόγραμμα ΕΛΙΔΕΚ για την Ενίσχυση Μεταδιδακτόρων Ερευνητών – 2018-2021
Πέρα από την «προσφυγική κρίση»:
Διαδικασίες ενσωμάτωσης των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα
Ο πόλεμος στη Συρία έχει προκαλέσει τον εκτοπισμό περισσότερων από 4 εκατομμύρια ανθρώπων. Παρότι οι περισσότεροι από αυτούς παραμένουν στις γειτονικές χώρες, όπως η Ιορδανία, ο Λίβανος και η Τουρκία, ένας αυξανόμενος αριθμός καταφεύγει στην Ευρώπη, κυρίως μέσω της Ελλάδας και πιο πρόσφατα επίσης μέσω της Ιταλίας. Από το 2015, οι χώρες στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως η Ελλάδα και η Ιταλία, βίωσαν μια μαζική εισροή προσφύγων και μεταναστών, η πλειοψηφία των οποίων μεταβαίνουν προς άλλες χώρες της ΕΕ. Τα ρεύματα των προσφύγων που φτάνουν στην Ευρώπη περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό οικογενειών με μικρά παιδιά (30% των προσφύγων ήταν παιδιά) και έναν αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων παιδιών (23% στο σύνολο των παιδιών).Μεταξύ αυτών των ομάδων μπορεί να βρει κανείς άτομα με ειδικές ανάγκες ή ευάλωτα άτομα, όπως ανθρώπους με προβλήματα υγείας, αναπηρίες, προβλήματα ψυχικής υγείας, θύματα σεξουαλικής και έμφυλης βίας, εγκύους και ηλικιωμένους.
Μετά τον Μάρτιο 2016 και τις εξελίξεις σχετικά με το κλείσιμο της «βαλκανικής οδού» και την Κοινή Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου, μια νέα πραγματικότητα εγκαθιδρύθηκε και στις δυο πλευρές των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Οι αφίξεις μέσω του Αιγαίου Πελάγους σταθεροποιήθηκαν παρά κάποιες διακυμάνσεις σε συνάρτηση με τις πολιτικές συγκυρίες που διαμορφώνουν τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, ενώ τα προγράμματα επανεγκατάστασης και μετεγκατάστασης εισήγαγαν νέους μηχανισμούς ρύθμισης. Επιπλέον, η Ελλάδα που θεωρούνταν και λειτουργούσε ως το Μάρτιο 2016 ως ένας καθαρά χώρος μετάβασης στη διαδρομή των προσφύγων από τη Μέση Ανατολή ως την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, αντιμετωπίζει την αμετάκλητη πραγματικότητα ότι ένας συγκεκριμένος αριθμός προσφύγων θα παραμείνει στο έδαφός της.
Ο πρωταρχικός στόχος αυτού του προγράμματος είναι να διερευνήσει με συστηματικό τρόπο τη «διαχείριση» των πρόσφατων προσφυγικών εισροών σε μια χώρα που προσδιορίζεται ως χώρα «τράνζιτ». Τα αποτελέσματα του προγράμματος αναμένεται να ενισχύσουν τη γνώση πάνω στη διαχείριση της μετανάστευσης και να παράσχουν σχετικές καινοτόμες προτάσεις πολιτικής. Επιπλέον, το πρόγραμμα στοχεύει στο να προβληματικοποιήσει την έννοια του «τράνζιτ» και να εξετάσει τις συγκεκριμένες χρονικότητες και χωρικότητες που παράγονται για και από τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο. Υπό αυτή την έννοια, θα ανιχνεύσει πρότυπα κοινωνικής ένταξης των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, κυρίως αυτών που έχουν «εγκλωβιστεί» στη χώρα, τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα, εξαιτίας συγκεκριμένων εξελίξεων που αφορούν στο συνοριακό καθεστώς της ΕΕ.
Θα διεξαχθεί έρευνα σε τρεις θεματικές περιοχές: α) στέγαση και φιλοξενία, β) εκπαίδευση και κατάρτιση και γ) απασχόληση και αγορά εργασίας. Τα ευρήματα της έρευνας, οι προτάσεις πολιτικής καθώς και καινοτόμα εργαλεία διάχυσης της πληροφορίας, όπως η ανάπτυξη μιας εφαρμογής για κινητά τηλέφωνα, θα συνεισφέρουν στην ενίσχυση των δυνατοτήτων ένταξης και για τις δυο πλευρές του προσφυγικού συνεχούς, δηλαδή και για τους πρόσφυγες/αιτούντες άσυλο και για την κοινωνία «υποδοχής».
Μέλη της ερευνητικής ομάδας
Κύριοι ερευνητές
Δημήτρης Παρσάνογλου (Κύριος Ερευνητής – Επιστημονικά Υπεύθυνος) - Κοινωνιολογία
Ιφιγένεια Ευλαμπία Κοκκάλη (Μεταδιδάκτορας Ερευνήτρια) – Πολεοδομία και Χωροταξία
Ερευνητές
Νίκος Κουραχάνης (Μεταδιδάκτορας Ερευνητής) – Κοινωνική Πολιτική με έμφαση στις πολιτικές στέγης
Αγγελική Καζάνη (Υποψήφια Διδάκτορας) – Κοινωνική Στατιστική
Ιωάννης Βλασόπουλος (Μεταπτυχιακός Φοιτητής) – Μέθοδοι και Εφαρμογές στην Κοινωνική Πολιτική
Παναγιώτης Καρλαγάνης(Μεταπτυχιακός Φοιτητής) – Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία
Τεχνικό προσωπικό/Βοηθοί ερευνητές
Αντώνης Πύργος (Σύμβουλος) – Μεταπτυχιακός τίτλος στις Κοινωνικές Διακρίσεις, Μετανάστευση και Ιδιότητα του Πολίτη/ Διαχείριση Προγράμματος
Μαρία Δημητροπούλου (Βοηθός Ερευνήτρια) – Κοινωνική και Εκπαιδευτική Πολιτική
Ηλίας Μαρμαράς (Καλλιτέχνης και Ερευνητής) – Έρευνα πεδίου για το σχεδιασμό και το περιεχόμενο της εφαρμογής, παραγωγή βίντεο και διάχυση σε πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων
Κυριάκος Γιαννάτος (ΤΠΕ) – Σχεδιασμός και ανάπτυξη της ιστοσελίδας και της εφαρμογής
Γιώργος Σταμούλης (ΤΠΕ) – Σχεδιασμός και ανάπτυξη της εφαρμογής
Επιστημονική Επιτροπή:
Λίνα Βεντούρα
Δημήτρης Χριστόπουλος
